Dersin Adı: Fıkıh Dersleri
Dersin Üstadı: Bülent Özbaş
Dersin Sayısı: 2. Ders
Dersin Konusu: Taklit Çeşitleri
Dersin Özeti:
Dinî Hükümleri Öğrenmenin Yolları
Mükellefin dinî hükümleri öğrenip onlara göre amel etmek için üç yolu vardır:
1-İçtihat: İçtihat, şer’î hüküm ve ilahî kanunların fakihlerin nezdinde kabul gören muteber kaynaklara dayanılarak elde edilmesine denir.
2-İhtiyat: Mükellefin, şer’î vazifesini yaptığına emin olacak şekilde amel etmesine ihtiyat denir. Örneğin; bazı müçtehitlerin haram bildiği, bazılarının da haram bilmediği bir işi yapmaması; aynı şekilde bazı müçtehitlerin vacip bildiği, bazılarının da vacip bilmediği işleri yapması ihtiyattır.
3-Taklit: Dinî hükümleri uygulamada, gerekli şartlara sahip olan müçtehide başvurmaya taklit denir. Başka bir ifadeyle taklit, müçtehidin fetvalarına uygun amelleri yerine getirmektir.
Uyarı:
“Taklidin gerekliliğiyle ilgili şer’î deliller olduğu gibi, akıl da uzman olmayan kimselerin, dinî hükümleri anlamaları için gerekli şartları taşıyan uzman kimselere uymaları gerektiğine hükmetmektedir.
“Mükellef eğer dinî hükümleri anlamada içtihat derecesine ulaşmamışsa ya bir müçtehidi taklit etmeli ya da ihtiyata göre hareket etmelidir.
“İhtiyata göre hareket etmek, nerelerde ihtiyat edilmesi gerektiğini, nasıl ihtiyat edileceğini bilmeyi gerektiği ve çok zaman aldığı için mükelleflerin gerekli şartları taşıyan müçtehitleri taklit etmesi daha iyidir.
,Taklit, şu üç şarta sahip olan herkese vaciptir:
1-Mükellef olmalı
2-Müçtehit olmamalı
3-İhtiyat ehli olmamalı
Taklit Çeşitleri
Ölen bir müçtehidi taklit etmek başlı başına iki kısma ayrılır:
1-Dolaysız taklit: (Müçtehit henüz hayattayken direkt olarak onun hükümlerine göre hareket etmeye denir). Buna göre ölen müçtehit, henüz hayattayken taklit edilmemişse, öldükten sonra (direkt olarak) onu taklit etmek, vacip ihtiyat gereği caiz değildir.
2-Dolaylı taklit: Henüz hayattayken taklit edilen müçtehidi öldükten sonra da taklit etmeye (hayatta olan müçtehidin fetvasına uyarak önceki müçtehide baki kalmaya) denir. Mükellefin daha önce amel etmediği meseleler de dâhil olmak üzere, bütün meselelerde bu müçtehidi taklit etmesi caiz ve yeterlidir.
Uyarı:
“Dolaylı taklitte ölen müçtehidin hayattakilerden daha bilgili (a’lem) olup olmaması arasında bir fark yoktur. Ancak ihtiyata uygun olanı, daha bilgili olduğu bilinen ölen müçtehidi taklit etmeye devam etmektir.
“Dolaylı ve dolaysız taklitlerde ve bu taklidin sınırlarının belirlenmesinde, yaşayan müçtehidin taklit edilmesi ve ihtiyat gereği bu müçtehidin a’lem olması gerekmektedir. Ancak asrın bütün müçtehitleri ölü müçtehide baki kalmayı (dolaylı taklit etmeyi) caiz bilirlerse, bu durumda a’lem müçtehitten izin almak gerekmez.
“Gerekli şartları taşıyan müçtehit henüz hayattayken buluğa ermeyen, ancak sahih bir şekilde onu taklit eden mükellefler, aynı müçtehidin ölümünden sonra da onu taklit edebilirler.
“Belli bir müçtehidi taklit eden ve onun ölümünden sonra bazı meselelerde başka bir müçtehidi taklit eden kimse, bu meselelerde taklit ettiği ikinci müçtehit de vefat ederse, bu durumda ilk müçtehidinde baki kaldığı meselelerde yine onu taklit etmeye devam edebilir. İkinci müçtehide uyduğu meselelerde ise, yine isterse onun taklidinde baki kalabilir veya yaşayan yeni bir müçtehidi taklit edebilir.
Taklitsiz Ameller
Taklit etmeyen veya sahih taklit etmeyen kimselerin amelleri, aşağıdaki şartlardan herhangi birine uygun olursa sahihtir:
1-İhtiyata uygun olursa
2-Gerçeğe uygun olursa
3-Taklit etmesi gereken müçtehidin fetvalarına mutabık olursa
YORUMLAR